اخبار
بهبود اقتصاد صنعت برق به تأسیس یک نهاد تنظیمگر نیاز دارد
بهبود اقتصاد صنعت برق، توسعه متوازن استانها و زیرساختهای صنعت برق و ضرورت ایجاد یک نهاد تنظیمگر موضوعات اصلی گفتوگوی میان مسئولین صنعت برق و نمایندگان مجلس بود.
به گزارش توانیر، همایون حائری در یک برنامه رادیویی با اشاره به اینکه اداره صنعت برق بدون بهرهگیری از مکانیزمهای اقتصادی انجام می شود، مشکل فعلی صنعت برق را عدم تناسب شرایط با نیازها و الزامات محیط جدید کسب و کار عنوان کرد و افزود: انباشت قابل توجه بدهیهای صنعت برق، واقعی نبودن قیمت برق و اعمال قیمت تکلیفی را یک اشکال اساسی برای صنعت برق است که حل آن نیازمند حمایت مجلس شورای اسلامی است.
وی با قدردانی از کمک و همراهی پیمانکاران و صنعتگران با صنعت برق، ابراز امیدواری کرد با همراهی دولت و مجلس شورای اسلامی، مشکل اقتصاد صنعت برق حل شود و نهاد تنظیم گر، نظارت بر این قضیه را عهده دار شود.
معاون وزیر نیرو 12 هزار و 500 مگاوات از 85 هزار مگاوات ظرفیت منصوبه نیروگاهی کشور را مربوط به واحدهای آبی ذکر کرد و افزود: در گرما و خشکسالی اخیر 10 هزار مگاوات از این ظرفیت از مدار خارج شد و مشکلاتی را برای تامین برق ایجاد کرد.
حایری همچنین از برنامه وزارت نیرو برای سنکرون با شبکه برق 250 هزارمگاواتی روسیه خبرداد و گفت: کارهای مطالعاتی این طرح در حال انجام است و باعث تسهیل صادرات و واردات برق و ارتباط الکتریکی با همسایگان شود.
در ادامه مدیرعامل شرکت توانیر نیز به شاخصهای توسعه و پوشش کامل برق روستایی و شهری و پیشرو بودن کشور نسبت به متوسط جهانی اشاره کرد و گفت: محدودیتهای کم سابقه صنعت برق در تابستان به جهت بروز خشکسالی، افزایش زودهنگام و بی سابقه دما، کاهش 50 تا 60 درصدی تولید نیروگاههای آبی و استفاده از رمز ارزهای غیر مجاز رقم خورد و از سوی دیگر به رغم همکاری 25 میلیون مشترک در تعدیل مصرف برق،15 درصد مشترکان الگوی مصرف را رعایت نکردند و 2 تا 3 درصد نیز بیش از 2 برابر الگو مصرف کردند و هریک از این عوامل از جمله همکاری 15 درصد مشترکان پر مصرف به تنهایی می توانست 2500 مگاوات از مصرف را تعدیل و مشکل تامین برق را رفع کند.
متولی زاده افزود: ایران نباید سردمدار مصرف انرژی در جهان باشد و با 80 میلیارد دلار یارانه، بیشترین یارانه انرژی در دنیا را پرداخت و منابع انرژی را به حرارت تبدیل کند، راه حل این مشکل اصلاح مدل مصرف برق است که با کمک مجلس شورای اسلامی قابل انجام است.
وی با بیان اینکه موضوع اقتصاد برق مساله اصلی صنعت برق است و با مقایسه قیمت هر کیلوواتساعت برق در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی نسبت به امروز، سیر نزولی ارزش قیمت آن در کشور را متذکر شد و تصریح کرد: در ابتدای پیروزی انقلاب قیمت هر کیلوواتساعت برق با قیمت یک عدد نان برابر بود و هم اکنون به طور متوسط 100 تومان به فروش می رود که یک بیستم قیمت نان است و طبیعتا عرضه ارزانترین برق دنیا در کشور، نمی تواند اقبال بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در این صنعت را به دنبال داشته باشد.
مدیرعامل توانیر اصلاح اقتصاد برق مبتنی بر قوانین و مقررات و یا کمک به بودجه صنعت برق و پرداخت مابه تفاوت قیمت برق تکلیفی را دو راهکار برشمرد.
وی افزود: در تهران از مجموع 4 میلیون مشترک 400 هزار مشترک 20 تا 30 برابر الگو برق مصرف کردند و از طرفی 25 میلیون مشترک در کشور الگوی مصرف را رعایت می کنند بنابر این معتقدیم عموم مردم نباید تحت فشار قرار بگیرند بلکه تعداد محدودی از مشترکان که مصرف بی رویه دارند، قیمت واقعی برق را بپردازند.
همچنین محمد خدابخش، رییس فراکسیون توسعه متوازن در ادامه به مقایسه تطبیقی استانها به لحاظ برخورداری از نیروگاههای حرارتی پرداخت و با اشاره به کم برخوردار بودن برخی استانها ازجمله کهگیلویه و بویر احمد با رتبه 31، چهارمحال بختیاری رتبه 30، لرستان رتبه 29 و ایلام رتبه 28، پیشنهاد کرد در طرح توسعه متوازن زیرساختهای برق، استانهایی که در جایگاه پایین تر قرار دارند در اولویت قراربگیرند.
وی تصریح کرد: ما به تاسیس یک نهاد تنظیم گر که نمایندگانی از اتاق بازرگانی، وزارت نیرو، مجلس شورای اسلامی و قوه قضاییه در آن حضور داشته باشند، نیاز داریم تا قیمت گذاریها منصفانه انجام شود و بخش خصوصی با رغبت بیشتری به فعالیت در این عرصه بپردازد که در این رابطه برخی از بانکها نیز برای احداث نیروگاه به روش BOT اعلام آمادگی کردند.
موعد تغییر پارادایم از خامفروشی به توسعه زنجیره ارزش فرارسید
وزیر نفت توسعه زنجیره ارزش در صنعت نفت را در قالب دو محور: 1- احداث پتروپالایشگاهها و اجرای پروژههای ارتقای کمّی و کیفی پالایشگاههای کنونی و 2- رهایی از نیمهخامفروشی در صنعت پتروشیمی و احداث پارکهای شیمیایی پیگیری میکند.
اکنون که بیش از یک ماه از مطرح شدن نام جواد اوجی بهعنوان وزیر نفت پیشنهادی دولت سیزدهم و تصدی وی بر ریاست وزارت نفت میگذرد، شاید فرصت مناسبی باشد که با توجه به موضعگیریها و مصاحبههای وزیر نفت از راهبردها و سیاستهایی که وی در صنعت نفت پیش خواهد برد، رمزگشایی کنیم.
در این بین هرچند بیشترین تأکید جواد اوجی وزیر نفت در ماه گذشته بر تأمین سوخت زمستانی مردم و صنایع و برنامهریزی در این حوزه متمرکز بوده است، اما این تأکیدها و پیگیریها در چارچوب راهبرد و سیاست کلی وزارت نفت تعریف نمیشود، زیرا با توجه به نزدیک شدن به فصول سرد و بسته به اقتضائات تا انتصاب و تثبیت تیم مدیریتی جدید، این موضوع توسط شخص وزیر نفت پیگیری خواهد شد.
نخستین نما از راهبردها و سیاستهای وزیر نفت در برنامهای با عنوان «برنامه وزارت نفت، خط مقدم جنگ اقتصادی» نمایان شد که این برنامه پیش از بررسی صلاحیت وزیران دولت در صحن علنی مجلس در فضای مجازی منتشر شد. مهمترین نکته درباره این برنامه، ارائه برنامه کاملاً کیفی برای عملکرد آینده وزارت نفت بود، بهطوری که اهداف کمّی و مقداری تاحدودی در برنامه ایشان دیده نمیشد.
به بیان ساده آنچه کارشناسان حوزه انرژی از این برنامه برداشت میکردند تصویر مبهمی از راهبردهایی بود که شاید حتی در این تصویر مبهم تأکید بر خامفروشی نفت بیش از لزوم توسعه زنجیره ارزش در صنعت نفت به چشم میخورد اما با گذشت زمان و موضعگیریهای وزیر نفت، قدم به قدم این تصویر مبهم شفاف شده و هماکنون میتوان در حوزه راهبرد از نقشه راه وزارت نفت دولت سیزدهم رمزگشایی کرد.
در ادامه با استناد به صحبتهای جواد اوجی، وزیر نفت به بررسی راهبرد و پارادایمی که صنعت نفت در طول عمر دولت سیزدهم پیگیری خواهد کرد میپردازیم.
* تاکید بر توسعه زنجیره ارزش نفت در صدر برنامههای اوجی
پس از انتشار «برنامه وزارت نفت، خط مقدم جنگ اقتصادی» در فضای رسانهای و وزن پایین محورِ «توسعه زنجیره ارزش در صنعت نفت» در این برنامه، برخی گمانهزنیها و نگرانیها از تداوم مسیر غلط وزارت نفت دولت یازدهم و دوازدهم مبنی بر اصرار به خامفروشی نفت و بیتفاوتی نسبت به ساخت پالایشگاهها و پتروپالایشگاهها ایجاد شد.
اما در ادامه پس از توضیحات جواد اوجی وزیر نفت درباره برنامههای این وزارتخانه مشخص شد که وزیر نفت نهتنها بهدنبال تداوم و اصرار غیرمعقول بر خامفروشی نیست، بلکه از قضا رهایی از خامفروشی و توسعه زنجیره ارزش بهعنوان اصلیترین راهبرد این وزارتخانه در دولت سیزدهم تعریف شده است، بهطوری که بیشترین تأکیدهای وی در موضعگیریهای اخیر بر این موضوع بوده است.
طبق گفتههای وزیر نفت، راهبرد توسعه زنجیره ارزش در صنعت نفت نیز به دو محور:
1- رهایی از خامفروشی نفت با احداث پتروپالایشگاههای جدید و اجرای پروژههای ارتقای کمّی و کیفی پالایشگاههای کنونی و 2- رهایی از نیمهخامفروشی در صنعت پتروشیمی و احداث پارکهای شیمیایی و توسعه صنایع تکمیلی تقسیم میشود.
موعد تغییر پارادایم از خامفروشی به توسعه زنجیره ارزش فرارسید
* تنها راه پیشرفت اقتصاد کشور جلوگیری از خامفروشی نفت و میعانات گازی است
برنامه وزیر نفت برای تحقق و پیگیری محور نخست راهبرد توسعه زنجیره ارزش، مبتنی بر اجرای قانون «حمایت از توسعه صنایع پاییندستی نفت و میعانات گازی با استفاده از سرمایهگذاری مردمی» تعریف شده است. خبرگزاری فارس در گزارشی با عنوان «مهمترین ماموریت وزیر نفت برای مغزِ متفکر صنعت پالایشی/ وعده پتروپالایشی دولت سیزدهم محقق میشود؟» درباره ظرفیتهای این قانون برای تحقق اهداف وزیر نفت توضیحاتی را ارائه کرده است.
در این میان بد نیست به بعضی از اظهارنظرها و تأکیدهای وزیر نفت ناظر بر محور نخست یعنی «رهایی از خامفروشی نفت با احداث پتروپالایشگاههای جدید و اجرای پروژههای ارتقای کمّی و کیفی پالایشگاههای کنونی» اشاره کنیم.
در این راستا جواد اوجی وزیر نفت با اشاره به لزوم رهایی از خامفروشی در صنعت نفت میگوید: «نباید از این نکته نیز غافل ماند که تنها راه پیشرفت اقتصاد کشور جلوگیری از خامفروشی نفت و میعانات گازی است که با جذب سرمایه و ایجاد ارزشافزوده از طریق تکمیل زنجیره ارزش میتوان شاهد تحولاتی خیرهکننده بود. در این راستا وزارت نفت در دولت سیزدهم دو دستور کار در بحث پالایشگاهها دارد، مورد نخست ارتقای کمّی و کیفی پالایشگاههای کنونی و دوم ایجاد ظرفیت پالایشی بهوسیله ساخت پالایشگاههای نو یا همان پتروپالایشگاهها خواهد بود».
وی در اظهارنظر دیگری به احداث پتروپالایشگاهها بهمنظور تأمین سوخت و خوراک صنایع پتروشیمی تأکید کرده و میگوید: «در دنیای امروز بهدنبال احداث پالایشگاه نفت نمیروند، بلکه در زمینه ساخت پتروپالایشگاهها سرمایهگذاری میشود که تنها سوختمحور نباشند، بهگونهای که توأمان تولید سوخت و خوراک برای صنایع پتروشیمی داشته باشند. این مورد نیز جزو اولویتها و برنامههای وزارت نفت برای جلوگیری از خامفروشی است».
اوجی با بیان اینکه تولید فرآوردههای نفتی بازار بسیار خوبی دارد و در حوزه تحریم هم کمتر دچار مشکل است، ادامه میدهد: «با توجه به نیاز کشورهای همسایه و منطقه، هرچه در این زمینه سرمایهگذاری شود هم ارزآوری مطلوبی دارد، هم اشتغالزایی و جلوگیری از خامفروشی را در پی خواهد داشت. راهکار خنثیسازی تحریمها، احداث پتروپالایشگاههاست».
*برنامه وزارت نفت برای 1.5 برابر کردن ظرفیت پالایشی کشور
وزیر نفت با اشاره به تعداد واحدهای پتروپالایشی که در طول دولت سیزدهم ساخته خواهد شد، میگوید: «این رقم به سرمایهگذارانی که وارد این حوزه میشوند، بستگی دارد. قانون (قانون حمایت از توسعه صنایع پاییندستی نفت و میعانات گازی)، مشوقهای خوبی را همچون یک تا دو سال مجوز تنفس خوراک پس از بهرهبرداری در نظر گرفته که امتیاز بسیار بالایی است. امیدواریم با این مشوق و مشوقهای دیگر حداقل یک تا دو واحد پتروپالایشگاهی در این دولت ساخته شود و به بهرهبرداری برسد».
اوجی همچنین با بیان برنامههای وزارت نفت برای افزایش ظرفیت پالایشی توضیح میدهد: «ظرفیت کنونی پالایش با احتساب نفت خام و میعانات گازی، 2.2 میلیون بشکه در روز است که قرار است طبق برنامهریزیها این رقم به بیش از روزانه 3.5 میلیون بشکه برسد. طبق زمانبندی تعریفشده برای پالایشگاههای موجود و پالایشگاههای جدید در چهار تا پنج سال آینده ظرفیت پالایشگاههای کشور 1.5 برابر میشود».
*احداث پارکهای شیمیایی، گام دوم وزارت نفت برای تعمیق زنجیره ارزش
همانطور که اشاره شد، برنامه وزارت نفت برای توسعه زنجیره ارزش تنها به احداث پتروپالایشگاهها محدود نخواهد شد و رهایی از نیمهخامفروشی در صنعت پتروشیمی و احداث پارکهای شیمیایی و توسعه صنایع تکمیلی از جمله موضوعاتی است که مورد تأکید جواد اوجی وزیر نفت قرار گرفته است.
نامتوازن بودن صنعت پتروشیمی در ایران و توسعه نیافتن صنایع پاییندستی عدمالنفعهای زیادی را در حوزه ارزآوری، تامین نیاز داخل و اشتغالزایی در کشور در پی داشته است. با توجه به اهمیت این موضوع، وزیر نفت تاکنون در موضعگیریهای خود را بر لزوم توسعه پارکهای شیمیایی و پتروشیمیایی تأکیدات زیادی کرده است که در ادامه به برخی از آنها میپردازیم.
احداث پارکهای شیمیایی بر اساس رویکرد یکپارچهسازی فرآیندها به جای ایجاد واحدهای تولیدی مجزا، بهعنوان یک الگوی نوین توسعه اقتصادی و صنعتی شناخته میشود. این پارکها معمولاً با یک واحد مادر که پتروپالایشگاه است آغاز میشوند و اغلب در زنجیره ارزش تا 2 یا 3 لایه ادامه مییابند و در مجموع شامل 15 تا 20 شرکت کنار هم هستند. این رویکرد سبب تبادل جریانهای مواد بین واحدها، تأمین خوراک پایدار و استفاده از خدمات و زیرساختهای مشترک میشود.
خبرگزاری فارس در گزارشی با عنوان «وزارت نفت در مسیر الگوی نوین و بهینه توسعه صنعتی/ چگونه سهم ایران در بازار جهانی مواد پتروشیمیایی احیا میشود؟» توضیحاتی را درباره چرایی لزوم توسعه پارکهای شیمیایی و برنامه وزارت نفت در این حوزه ارائه کرده است.
* اشتغالزایی صنایع تکمیلی 5 برابر صنایع مادر پتروشیمی است
در این زمینه وزیر نفت با اشاره به اینکه نباید خامفروشی را تنها در قالب نفت خام و میعانات گازی در نظر گرفت، تصریح کرد: «امروز صادرات محصولات پتروشیمی نیز تا حدودی نیمهخامفروشی است. باید در دولت کارگروهی متشکل از وزارتخانههای نفت (حوزه پتروشیمی)، صمت و کشور شکل گیرد تا بهصورت جدی وارد پارکهای زنجیره ارزش صنایع تکمیلی پتروشیمی شویم. کارکرد این نوع پارکها شبیه شهرکهای صنعتی است که در بیشتر استانها اما در سطح محدودتر راهاندازی شده است».